Altair - Aeroplan 2004-04 (049)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Dariusz Sałata, Krzysztof Sałata, Andrzej Wrona
SA-342 w barwach francuskich. Śmigłowce te zostały zakupione także przez: Ango-
lę, Burundi, Chiny, Cypr, Egipt, Ekwador, Gabon, Gwineę Bissau, Irak, Irlandię, Jor-
danię, Jugosławię, Kamerun, Katar, Kenię, Libię, Maroko, Rwandę, Senegal, Syrię,
Trynidad i Tobago, Tunezję i Wielką Brytanię / Zdjęcie: Krzysztof Sałata
Główną siłę uderzeniową francuskiego 1 pułku śmigłowców bojowych (ler Regiment d'Helicopteres de Combat) stanowią SA-342
Gazelle.
Konstruk-
cja, której
korzenie
sięgają lat 1960. Wtedy to francuska Sud Aviation zawarła 2 kwietnia 1968 umowę z brytyjskim Westlandem o wspólnym opracowa-
niu
i
uruchomieniu produkcji lekkiego śmigłowca wielozadaniowego (porozumienie dotyczyło także wspólnych prac nad francuską
Pumą
i angielskim
Lynxem).
Aby skrócić czas opracowania nowego modelu do dalszych prac rozwojowych wybrano skonstruowany przez Francuzów śmigłowiec SA-340,
którego prototyp (numer 001) oblatano 7 kwietnia 1967 (projekt opracowano zgodnie z wymaganiami francuskich wojsk lądowych, sprecyzowanymi
w 1965). Nową konstrukcję wyposażono w silnik Turbomeca
Astazou
II, napędzający trójłopatowy wirnik opracowany przez niemiecki Bolkow.
Twórcy SA-340 zastosowali nowatorskie rozwiązanie śmigła ogonowego. Otunelowany trzynastołopatowy wentylator (nazwany
fenestronem),
zabudo-
wano na drugim prototypie, który pierwszy lot odbył 12 kwietnia 1968.
W lipcu 1969 zdecydowano
o
nadaniu nowej konstrukcji
nazwy
Gazelle.
Pół
roku później, 1 stycznia
1970 doszło do fuzji Sud Aviation z Nord Avia-
tion. Nowopowstałe przedsiębiorstwo
przyjęło nazwę Aerospatiale.
6
sierpnia 1971
oblatano
pierwszy seryjny
egzemplarz
SA-341
Gazelle
(nu-
mer
1001). Do
produkcji weszły następujące wersje śmigłowca:
• SA-341B - dla Army Air Corps (oznaczenie brytyjskie
Gazelle
AH Mk. 1,
pierwszy lot 28 kwietnia 1968);
• SA-341C - wersja dla Royal Navy
{Gazelle
HT Mk.2);
• SA-341D -
Gazelle
HT Mk.3
• SA-34IE -
Gazelle
HCC Mk.4, salonka zbudowana dla Royal Air Force;
• SA-341F - wersja francuska dla Aviation Legere de 1'Armee de Terre;
• SA-341 G - wersja cywilna;
• SA-341H - eksportowa wersja wojskowa (produkowana na licencji przez
jugosłowiańskie zakłady SOKO).
Część śmigłowców wersji F
uzbrojono w działko GIAT M.621
kaliber
20
mm (spotyka
się oznaczenie
SA-341
Canon).
Na
czterdziestu
Gazellach
F Fran-
cuzi założyli przykadłubowe
wysięgniki
przystosowane do
przenoszenia
czte-
rech pocisków przeciwpancernych HOT. Nad kabiną zamontowano
system
celowniczy
SFIM APX M334 (zastąpiony później nowszym M397).
Tak
skon-
figurowanym
Gazellom
nadano
oznaczenie SA-341
M.
W 1977
śmigłowiec
narodził się
ponownie. Do
budowy kolejnych
wersji
zastosowano nowe
materiały
i technologię.
Wzmocniono konstrukcję kadłuba
i zabudowano nowe silniki
rodziny
Astazou
o podwyższonej
mocy.
Nowe
wer-
sje śmigłowców
otrzymały następujące oznaczenia:
• SA-342J - cywilna wersja przeznaczona na eksport;
• SA-342L - eksportowa wersja wojskowa;
• SA-342M - wersja francuska, mająca zastąpić SA-341 F;
• SA-342LE - wersja wojskowa produkowana w Egipcie (licencja oraz linia
produkcyjna odkupiona od Westlanda).
światło pozycyjne na koń-
cu statecznika pionowego
Zdjęcia: Andrzej Wrona
Śmigłowce w wersji M występują w dwóch wariantach: SA-342M
Viviane
oraz SA-342M ATAM. Pierwszy to
Gazelle
uzbrojony w pociski HOT (4 lub
6). W miejsce celowników M397 zainstalowano nowsze SFIM
Viviane.
Skła-
dają się one z kamery telewizyjnej, systemu FLIR oraz, dalmierza laserowego.
Viv:ane
pozwala odnajdywać cele, a następnie niszczyć je w każdych warun-
kach pogodowych w dzień i w nocy. System ten może również służyć do pod-
świetlania celów (efektywny zasięg lasera wynosi 10 km).
Gazelle
ATAM przeznaczony jest do zwalczania śmigłowców oraz samolo-
tów transportowych przeciwnika. W tym celu śmigłowiec uzbrojono w 4 pociski
Mistral
(system celowniczy T-2000). Ponadto wszystkie
Gazelle
M wyposażo-
no, w autopilota firmy SFIM oraz systemy nawigacyjne Crouzet Nadir i Decca
Doppler 80.
Chrzest ogniowy
Gazelle
przeszły podczas wojny o Falklandy. 21 maja
1982 korpus ekspedycyjny armii brytyjskiej przystąpił do ataku na zajęte
przez Argentyńczyków wyspy. W pierwszym dniu walk łupem obrony prze-
ciwlotniczej padły dwa SA-342 (trzeciego utracono w późniejszym okresie
walk). W tym samym roku Syria użyła
Gazelle
w wojnie z Izraelem w połu-
dniowym Libanie. Dziesięć lat później śmigłowce te brały udział w operacji
Pustynna Burza.
Brak jakichkolwiek świadectw użycia
Gazelle
przez Irak. Po
stronie koalicji wykorzystywały je Francja, Wielka Brytania, Kuwejt oraz Zjed-
noczone Emiraty Arabskie. Ponadto SA-342 brały udział w wojnach domo-
wych w kilku państwach afrykańskich (np. w Rwandzie i w Czadzie).
Dariusz Sałata, Krzysztof Sałata, Andrzej Wrona
Głowica wirnika głównego opracowanego przez zakłady Bolkow
Belka ogonowa. Na jej górnej powierzchni wał przeniesienia napędu śmigła ogonowego
Fenestron - widok z lewej i z prawej strony
Pod obudową
mieści się
system
nawigacyjny
Crouzet Nadir
Wlot powietrza do chłodnicy oleju
Sposób moco-
wania podwozia
płozowego
Zdjęcia:
Andrzej Wrona
Dysza wylotowa
silnika. Aby ob-
niżyć temperatu-
rę gazów wylo-
towych można
na niej zamonto-
wać specjalną
osłonę
Obrotowa głowica systemu SFIM Viviane
Tylna część belki ogonowej
[ Pobierz całość w formacie PDF ]