Aleksander Makowski

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Muzeum Polskości Gdańska w Woli OsowińskiejAutor wpisu: Elżbieta Kosek, Małgorzata KosekData publikacji: 21.05.2011Okres historyczny: 1800­1914Muzeum Polskości Gdańska w małej miejscowości na Lubelszczyźnie?Nieprawdopodobne? Dziwne? Niemożliwe? A jednak.Stwierdzenie to może się wydać nieprawdopodobne i dziwne, lecz jest prawdziwe, awyjaśnienie, dlaczego muzeum mogłoby się znaleźć właśnie w Woli Osowińskiej, wyglądanastępująco: W 1872 roku majątek ziemski Wola Osowińska nabył Aleksander Makowski wraz z żonąAnną z Meyerów. Aleksander Makowski urodził się w Łosośnie pod Grodnem 30 marca1804 roku. Początkowo kształcił się w Grodnie, następnie studiował prawo naUniwersytecie Wileńskim. Po ukończeniu studiów osiadł w Grodnie, gdzie był adwokatem iplenipotentem Ludwika Paca. Wiosną 1831 roku zbiegł do powstania i wstąpił do 2. pułkupiechoty liniowej, gdzie jego brat Antoni był kapitanem. Uczestniczył w bitwie podOstrołęką i w obronie Warszawy, został mianowany podporucznikiem i 2 października 1831roku odznaczono go Złotym Krzyżem Virtuti Militari. Po powstaniu listopadowym znalazł sięwe Francji, początkowo w Besancon, a następnie w Strasburgu, gdzie objął dobrze płatnąposadę probierza w mennicy i wybrał za swój stempel Orła Polskiego. Odtąd należał donielicznych emigrantów polskich żyjących w dostatnich warunkach, nabył nawet posiadłośćziemską w Alzacji. W końcu lat czterdziestych opuścił Francję i osiadł w Gdańsku. Stworzył tam dom handlowy, który wkrótce połączył z podobną firmą gdańskiego kupcaKendziora. Po jego śmierci pracował już na własny rachunek a dom handlowy nosił od tegoczasu nazwę: Aleksander Makowski et Co. Dochody płynące z handlu pozwoliły muzgromadzić liczne dzieła sztuki. Jego dom stał się ważnym ośrodkiem polskim w Gdańskuodwiedzanym przez przybyszów z głębi kraju, którzy cenili jego gościnność i ciekawezbiory malarstwa, rzeźby, porcelany czy szaf. W 1859 roku poślubił Annę Elżbietę Meyer(1825–1891), w następnym roku przyszedł na świat ich jedyny syn Aleksander. Firma Makowskiego uczestniczyła też w przerzucie na wielką skalę broni dla powstańcówstyczniowych. W 1868 roku przedsiębiorca przeniósł się do Krakowa, a firmę pozostawił siostrze żony ijej mężowi. I tam również włączył się w działalność społeczną. Został członkiemTowarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, a następnie wszedł w skład jego dyrekcji.Wspierał je dużymi kwotami pieniędzy, gromadził także zbiory krakowskich malarzy,takich jak Jan Matejko i jego uczniowie. W 1870 roku został jednym ze współzałożycieliBanku Galicyjskiego dla Handlu i Przemysłu, w którym działał jako wiceprezes, anastępnie prezes rady nadzorczej. W 1872 roku nabył majątek ziemski Wola Osowińska, gdzie zmarł 3 sierpnia 1874 roku izostał pochowany na cmentarzu w Kocku. W licznych nekrologach, które w owym czasieukazały się w różnych pismach, czytamy m.in.: „Śp. Makowski zachował do końca życiacałą czerstwość sił umysłowych i fizycznych. Gdyśmy go ostatni raz widzieli przed kilkomamiesiącami, mówił, że jedynem jego pozostało już marzeniem, aby mógł dożyć chwiliwprowadzenia w świat syna swego, kilkunastoletniego dzisiaj młodzieńca”. Aleksander Makowski syn urodził się w Gdańsku 1 września 1860 roku. Do gimnazjumuczęszczał w Krakowie, a studia wyższe ukończył za granicą. Majątek Wola Osowińskaobjął w latach 80. XIX wieku i w 1890 roku założył tu jedną z bardziej znanych owczarni wKrólestwie, specjalizującą się w hodowli rasy negretti (kierunek sukienniczy). AleksanderMakowski był również dyrektorem Warszawskiego Towarzystwa Oczyszczania i SprzedażySpirytusu. Uczestniczył w organizowaniu przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa kursównaukowych dla gorzelanych oraz w pracach przygotowawczych do powołania TowarzystwaRolniczego Siedleckiego, którego wkrótce został prezesem. Jego liczne artykułypublikowały „Słowo” i „Gazeta Rolnicza”. Pod koniec XIX wieku rozbudował pałac w WoliOsowińskiej i założył jeden z najpiękniejszych parków na tym terenie. Cały czaswzbogacał kolekcję dzieł sztuki zgromadzoną przez ojca oraz kupował przedmiotyświadczące o polskości Gdańska, co stanowiłoby ekspozycję Muzeum Polskości Gdańska wWoli Osowińskiej. Niestety, przedwczesna śmierć zniweczyła te plany. Aleksander Makowski zmarł w Monte Carlo podczas pobytu w sanatorium, 27 kwietnia1907 roku. Ciało zmarłego przywieziono na ziemie polskie prawdopodobnie koleją. Wsobotę, 11 maja, w kościele pod wezwaniem Świętego Aleksandra w Warszawieodprawiono nabożeństwo żałobne, a po jego zakończeniu nastąpiło wyprowadzenie zwłokna dworzec kolei terespolskiej. Pogrzeb odbył się 14 maja na cmentarzu parafialnym wKocku. Głównym źródłem tych wiadomości są wspomnienia Teresy Tatarkiewiczowej: „Naszym opiekunem został kolega z uniwersytetu i przyjaciel mego ojca, AleksanderMakowski, ożeniony z Władysławą Ordęga z Żelechowa, cioteczną siostrą mojej matki.Makowski był człowiekiem bardzo rzutkim, obeznanym ze sprawami finansowymi: byłdyrektorem Syndykatu Spirytusowego i właścicielem majątku Wola Osowińska, majątkudużego, o lichych gruntach, położonego o 28 km od Radoryża. Pochodził z rodzinyzasiedziałej od bardzo dawna w Gdańsku. Gdy Niemcy likwidowali w Gdańsku śladypolskości, jego ojciec i on skupowali, co się dało, z pamiątek polskich. W zbiorze tymznalazły się portrety królów polskich, stół, na którym Gdańsk podpisał traktat z Polską(kiedy? nie wiem), piękny krucyfiks rzeźbiony w kości słoniowej z sali posiedzeń RadyMiejskiej w Gdańsku, zbroja i halabardy straży miejskiej, porcelanowy serwis z koronąkrólewską, zamówiony przez gdańszczan na przyjęcie króla (też nie wiem którego?).Makowski do małego dworku w Woli Osowińskiej dobudował piętrową połowę nowegodomu ze specjalnie wielką salą na swe zbiory. Drugiej połowy nie zdążył dobudować;zaskoczyła go śmierć. Nieraz mówił o tym, że majątek zapisze żonie w dożywociu, aby pojej śmierci przeszedł na mojego brata, byli bowiem bezdzietni. Ale testament taki nigdynie został znaleziony. Nikt w rodzinie nie wiedział też, co się stało ze zbiorami z WoliOsowińskiej. Opowiadano sobie, że ktoś widział ten piękny serwis wystawiony na sprzedażw którymś z warszawskich antykwariatów jeszcze przed drugą wojną”. W 2006 roku Towarzystwo Regionalne i Gminny Ośrodek Kultury w Borkach z siedzibą wWoli Osowińskiej ufundowały tablicę poświęconą Makowskim – ojcu i synowi.Źródło:Opracowano na podstawie materiałów znajdujących się w archiwum Gminnego OśrodkaKultury w Borkach z siedzibą w Woli Osowińskiej, zgromadzonych przez JackaKarpińskiego i Pawła Orłowskiego.  [ Pobierz całość w formacie PDF ]