alkaloidy

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Alkaloidy - zasadowe zwiĢzki organiczne, gþwnie pochodzenia roĻlinnego lub syntetycznego
(rzadko pochodzenia zwierzħcego - owady, Ňaby, niektre salamandry i wije). Alkaloidy
zawierajĢ w czĢsteczce ukþady heterocykliczne z atomem azotu lub tlenu, wykazujĢ wþasnoĻci
zasadowe i majĢ silne dziaþanie fizjologiczne na organizmy ludzkie i zwierzħce (od
stymulujĢcego, poprzez narkotyczne, do toksycznego). PrzewaŇnie sĢ to substancje krystaliczne,
o gorzkim smaku, optycznie czynne, trudno rozpuszczalne w wodzie (dlatego jako leki
stosowane sĢ w postaci þatwiej rozpuszczalnych w wodzie soli). Alkaloidy þatwo þĢczĢ siħ z
wystħpujĢcymi w soku komrkowym kwasami organicznymi (szczawiowy, jabþkowy,
cytrynowy, bursztynowy lub kwasy garbnikowe), tworzĢc sole rozpuszczalne w Ļrodowisku
wodnym.
Alkaloidy naturalnie wystħpujĢ m.in. w maku, kawie, herbacie, tojadzie. Klasyfikuje siħ je wg
pochodzenia (np. alkaloid tojadu) lub budowy chemicznej: pochodne pirydyny (np. nikotyna,
rycynina), tropanu (np. atropina, kokaina), chinoliny (np. chinina), izochinoliny (np. alkaloidy
opium i kurary), indolu (np. strychnina), puryny (np. kofeina, teobromina, teofilina), alkaloidy
terpenoidowe i steroidowe (np. tomatyna) i in. Rodzaj alkaloidw jest charakterystyczny dla
danego gatunku roĻlin.
Do najbardziej znanych alkaloidw naleŇĢ: atropina, brucyna, chinina, kodeina, kofeina, kokaina,
meskalina, morfina, nikotyna, rezerpina, strychnina, teobromina. Znanych jest obecnie ponad 2
tys. alkaloidw (naturalnych i syntetycznych).
Izolacja Z roĻlin wyodrħbnia siħ je najczħĻciej metodami ekstrakcji (np. kofeina, teobromina),
destylacji z parĢ wodnĢ (np. nikotyna) i poprzez zastosowanie Ňywic jonowymiennych. CzystĢ
postaę otrzymuje siħ m.in. przez krystalizacjħ, chromatografiħ, ekstrakcjħ przeciwprĢdowĢ.
Izolacja alkaloidw ze Ņrdeþ naturalnych jest podstawowĢ metodĢ ich otrzymywania, gdyŇ
syntezy chemiczne wiħkszoĻci z nich sĢ bardzo trudne.
Zastosowanie 1) Wiele toksycznych alkaloidw (gþwnie w postaci soli) podawanych w
odpowiednio maþych dawkach stanowi skuteczne leki na liczne choroby i dolegliwoĻci (np.
morfina, kodeina, chinina) 2) Liczne alkaloidy stanowiĢ skþadniki uŇywek (kofeina, teobromina,
nikotyna).
3) Wiele toksycznych alkaloidw wykorzystuje siħ do zwalczania szkodnikw
(strychnina).
[ Pobierz całość w formacie PDF ]