Alergeny

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Jeœli masz katar lub zatkany nos,
kichasz, boli Ciê g³owa, swêdz¹
lub ³zawi¹ Twoje spojówki prze-
czytaj tê ksi¹¿eczkê i sprawdŸ,
co mo¿e Ciê uczulaæ.
nie czynników wewnêtrznych i zewnêtrznych zwanych alergenami.
Nadwra¿liwoœæ, o której mowa nie wystêpuje u osób zdrowych. Alergeny s¹
najczêœciej substancjami o budowie bia³kowej i z uwagi na pochodzenie mo¿-
na je podzieliæ na trzy podstawowe grupy:
1) wziewne
–
wdychane przez b³ony œluzowe
i wnikaj¹ce do uk³adu oddechowego
2) pokarmowe
–
wch³aniane do organizmu poprzez
przewód pokarmowy (jedzenie, picie)
3) kontaktowe
–
przenikaj¹ce do wewn¹trz organizmu
poprzez zetkniêcie ze skór¹
2
Lista substancji alergogennych jest bardzo d³uga i mo¿na œmia³o stwierdziæ,
¿e jej sporz¹dzanie trwa³oby w nieskoñczonoœæ. Najczêœciej uczulaj¹ py³ki ro-
œlin, kurz, a dok³adnie roztocza kurzu domowego, naskórek zwierzêcy, po-
karmy oraz substancje konserwuj¹ce, jad owadów b³onkoskrzyd³ych, grzyby
i pleœnie, kosmetyki oraz œrodki czystoœci. Typowe objawy organizmu ludz-
kiego nastêpuj¹ce po wnikniêciu alergenów to: wodnisty katar, kichanie,
uczucie zatkanego nosa lub swêdzenie w nosie, ból g³owy i okolic zatok, ³za-
wienie spojówek i ich œwi¹d, a tak¿e rozdra¿nienie i nerwowoœæ. Im wiêksze
stê¿enie cz¹steczek uczulaj¹cych tym silniejsze objawy.
powietrzu znajduje siê wiele substancji chemicz-
nych oraz sk³adników mineralnych i organicznych
nie zawsze korzystnych dla naszego zdrowia.
Py³, sadza, substancje smoliste, drobnou-
stroje, zarodniki roœlin oraz zmienne iloœci
mieszaniny gazów, które dostaj¹ siê do
powietrza mog¹ wywo³aæ reakcje aler-
giczne. Najbardziej i najczêœciej za-
nieczyszczaj¹ atmosferê: dwutlenek
siarki (SO
2
), tlenki azotu (NO
x
), tle-
nek wêgla (NO), kwaœne aerozole,
ozon (O
3
), o³ów (Pb) oraz py³y po-
A
lergia
to innymi s³owy nadwra¿liwoœæ organizmu cz³owieka na dzia³a-
ALERGENY WZIEWNE
P
owietrze
We wdychanym przez cz³owieka
chodzenia przemys³owego. Iloœæ za-
nieczyszczeñ, na które jesteœmy na-
ra¿eni zale¿y od wielu czynników:
skali lokalnego przemys³u, natê¿enia
œwiat³a s³onecznego oraz najczêst-
szych kierunków wiatru. Polska nale-
¿y niestety do czo³ówki krajów wyso-
ko zanieczyszczonych. Nadmierne za-
nieczyszczenie powietrza wystêpuje na
ponad 20% powierzchni naszego kraju.
JakoϾ domowego powietrza wcale nie jest
lepsza od tego 'na zewn¹trz". Przeciêtny
cz³owiek 75% wolnego czasu spêdza w domu.
Wdycha wtedy gazy powsta³e z urz¹dzeñ grzew-
czych (grzejniki olejowe) lub na skutek gotowania
(przede wszystkim z kuchenek gazowych), substancje che-
miczne pochodz¹ce od elementów konstrukcyjnych i materia³ów wy-
koñczeniowych budynków oraz dym tytoniowy.
wzglêdu na okres kwitnienia i dotyczy roœlin wiatropylnych, o lekkich,
najczêœciej bezzapachowych i niewielkich kwiatach. Roœliny wyró¿niaj¹ce siê
du¿ymi, piêknymi kwiatami zwykle nie uczulaj¹. Py³ki ich kwiatów s¹ lepkie,
ciê¿kie i nie unosz¹ siê w powietrzu. Reakcje alergiczne na py³ki roœlin wy-
stêpuj¹ przy du¿ych stê¿eniach. Objawy alergiczne mo¿e spowodowaæ tak¿e
spo¿ycie miodu, poniewa¿ pochodzi on z py³ków roœlin.
3
cu. Pyl¹ wtedy leszczyny i olchy. Z koñcem marca i w kwietniu wierzby,
topole, brzozy i jesiony. W maju dêby oraz klony. W przypadku uczulenia na
py³ki roœlin, w tym py³ki drzew pyl¹cych wczesn¹ wiosn¹, du¿e znaczenie ma
panuj¹ca pogoda. Wiatr sprzyja reakcjom alergicznym, deszcz oczyszcza powie-
trze i pozwala alergikom odetchn¹æ. Ponadto nale¿y zwróciæ uwagê na œrodo-
wisko, w którym przebywa osoba obci¹¿ona 'alergi¹ py³kow¹". W obszarach
wiejskich stê¿enie py³ków roœlin jest zdecydowanie wiêksze ni¿ w miastach,
gdzie wystêpuje zdecydowanie mniej drzew i krzewów.
P
y³ki roœlin
Alergia na py³ki roœlin ma charakter sezonowy ze
D
rzewa
Okres pylenia niektórych drzew zaczyna siê ju¿ w lutym i mar-
Leszczyna
jest roœlin¹ wczesnokwitn¹c¹, której jeden kwiatostan mo¿e wyprodu-
kowaæ ponad 3 800 000 ziaren py³ku. Progowe stê¿enie leszczyny dla alergików
wynosi 35 ziaren/m
3
powietrza. Py³ki leszczyny wykazuj¹ reakcje krzy¿owe z py³ka-
mi brzozy i olchy. Oznacza to, ¿e reakcje alergiczne mog¹ trwaæ przez ca³y okres
pylenia ww. roœlin, czyli od po³owy lutego do koñca kwietnia.
Brzoza
jest w Polsce bardzo pospolitym drzewem. Py³ki brzozy s¹ najczêstsz¹, po
py³kach traw, przyczyn¹ alergicznego nie¿ytu nosa oraz alergicznego zapalenia spo-
jówek. Mog¹ tak¿e zaostrzaæ objawy atopowego zapalenia skóry. Okres pylenia te-
go drzewa trwa oko³o 4 tygodni, w zale¿noœci od warunków pogodowych do koñ-
ca maja. Obecnoœæ py³ków brzozy w powietrzu jest bardzo wysoka. Pierwsze objawy
alergiczne mog¹ wyst¹piæ ju¿ przy stê¿eniu 20 ziaren/m
3
powietrza.
Olcha
posiada w³aœciwoœci alergizuj¹ce ze wzglêdu na wysokie stê¿enie. Jest to
oko³o 2000 ziaren/m
3
powietrza. W czasie pylenia tego drzewa wystêpuj¹ typowe
objawy alergiczne ze strony nosa i spojówek.
Topola
W przypadku topoli istnieje stereotyp polegaj¹cy na przekonaniu, i¿ odpo-
wiedzialne za reakcje alergiczne s¹ bia³awe, unosz¹ce siê w powietrzu nasiona przy-
pominaj¹ce przekwit³e mlecze, tworz¹ce charakterystyczny puch. Tymczasem aler-
giê wywo³uj¹ pod³u¿ne zielono¿ó³te lub wiœniowe kwiaty topoli, pyl¹ce w kwietniu.
4
Py³ki
drzew iglastych
uczulaj¹ bardzo rzadko!
wów alergicznego zapalenia b³on œluzowych nosa oraz alergicznego zapalenia
spojówek i tzw. atopowej astmy py³kowej. W umiarkowanej strefie
klimatycznej okres pylenia traw rozpoczyna siê od koñca
maja i trwa do wrzeœnia. Sezon pylenia jest wiêc d³u-
gi, a stê¿enie w powietrzu bardzo wysokie. Pierw-
sze objawy mog¹ pojawiæ siê u osób nadwra¿-
liwych ju¿ przy stê¿eniu 20 ziaren/m
3
po-
wietrza. Do traw zaliczamy równie¿ zbo¿a.
Z koñcem maja i w czerwcu zakwita ¿y-
to, którego py³ki uczulaj¹ tak czêsto jak
trawy. Istotne znaczenie dla wszyst-
kich alergików reaguj¹cych na pyle-
nie traw i innych roœlin ma nas³o-
necznienie i opady deszczu. Po de-
szczu powietrze zostaje oczyszczone
T
rawy
Alergeny py³ków traw s¹ w naszym kraju najczêstsz¹ przyczyn¹ obja-
na oko³o 60 minut, wyp³ukane z aler-
genów. W czasie nas³onecznienia
wzrost stê¿enia nastêpuje najczêœciej
2 razy w ci¹gu dnia
–
rano miêdzy go-
dzin¹ 5 a 8 i po po³udniu miêdzy 17
a 19. Zaleca siê wówczas przebywanie
w zamkniêtych pomieszczeniach oraz
unikanie spacerów w miejscach gdzie
wystêpuje nadmiar roœlin. Noc¹ nato-
miast wraz z och³odzonym powietrzem
alergeny pochodzenia roœlinnego opadaj¹ na
powierzchniê i utrudniaj¹ oddychanie alergi-
kom œpi¹cym przy otwartych oknach.
koñca maja i trwa do koñca wrzeœnia. Najczêœciej uczulaj¹:
Bylica
(Artemisia)
–
rodzaj roœliny z rodziny astrowatych, licz¹cych na ca³ym œwie-
cie ok. 300 gatunków. Alergen bylicy dostaje siê do organizmu nie tylko z otacza-
j¹cego powietrza. Mo¿e zostaæ spo¿yty tak¿e z miodem i wywo³aæ dolegliwoœci po-
za okresem pylenia. Okres pylenia trwa od lipca do po³owy wrzeœnia.
Babka
(Plantago)
–
w Polsce wystêpuje 9 gatunków tej roœliny. Babka kwitnie od
maja do lipca, jednak nie osi¹ga w powietrzu wysokiego stê¿enia.
Pokrzywa
(Urtica)
–
jednoroczna roœlina zielona wystêpuj¹ca w liczbie ponad 100
gatunków na ca³ej kuli ziemskiej, o charakterystycznych kwiatach zebranych w k³o-
sy i ³odygach pokrytych parz¹cymi w³oskami. Kwitnie od pocz¹tku czerwca do
pierwszej po³owy wrzeœnia.
Komosa
(Chenopodium)
–
w Polsce 26 gatunków. £odygi wysokoœci 30-50 cm,
najczêœciej z charakterystycznymi jasnozielonymi kuleczkami. Kwitnie od koñca
czerwca do po³owy wrzeœnia.
5
zawarte s¹ w œlinie, wydzielinie gruczo³ów ³ojowych, moczu, odchodach,
w sierœci, upierzeniu, we krwi. Alergeny z moczu, odchodów oraz œliny przenikaj¹
do powietrza i s¹ wdychane przez cz³owieka. Zdecydowanie wiêcej gruczo³ów ³o-
jowych posiadaj¹ osobniki mêskie, co jest powodem wzmo¿onych objawów aler-
gicznych. Spoœród zwierz¹t domowych silnie uczulaj¹ alergeny kotów. Objawy
C
hwasty
Okres kwitnienia chwastów przypada od
A
lergeny pochodzenia zwierzêcego
Alergeny odzwierzêce
[ Pobierz całość w formacie PDF ]