alkoholefenole

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Alkohole i fenole Grupa funkcyjna – OH
Alkohole - związki posiadające grupę funkcyjną
"z prawdziwego zdarzenia"
-
grupę główną
.
Wiązanie podwójne (lub potrójne) C-C zaliczane jest do grup funkcyjnych, ale w
nazwie związku, gdy obecna jest inna grupa funkcyjna, obecność tych wiązań zaznaczana jest
wzrostkiem.
Obecność innych grup funkcyjnych w nazwie związku moŜe być sygnalizowana
przyrostkiem
(gdy dana grupa jest grupą główną),
lub
przedrostkiem
(dana grupa jest podstawnikiem),
a inna grupa jest waŜniejsza.
¤
Niektóre grupy w nomenklaturze podstawnikowej nigdy nie są traktowane jako grupy
funkcyjne, nazywamy je
grupami podrzędnymi
.
¤
W nazwie związku ich obecność wskazywana jest wyłącznie w formie przedrostka.
Grupa
Przedrostek
Grupa
Przedrostek
-Br
-N3
bromo-
azydo-
-Cl
chloro-
-NO
nitrozo-
-F
-NO2
fluoro-
nitro-
-I
jodo-
-O-R
alkoksy-
(alkiloksy-)
-S-R
alkilosulfanylo
¤
ChociaŜ znanych jest wiele związków wielofunkcynych, to w nazwie
nigdy
nie mogą
pojawić się dwie grupy funkcyjne w formie przyrostka.
¤
Wśród grup głównych ustalono pewną kolejność pierwszeństwa (waŜność).
¤
Tylko grupa o największym pierwszeństwie moŜe być pokazana w nazwie w
formie przyrostka
.
¤
Pozostałe grupy w nazwie związku występują w formie przedrostka.
1
Grupy główne wg malejącego pierwszeństwa
¤
kwasy karboksylowe -COOH
¤
bezwodniki kwasowe
¤
estry
¤
halogenki kwasowe
¤
amidy
¤
nitryle
¤
aldehydy
¤
ketony
¤
alkohole
¤
fenole
¤
tiole
¤
aminy
¤
iminy
Nazwy alkoholi: R-OH i fenoli: Ar-OH, tworzy się dodając do nazwy związku macierzystego
(R-H, Ar-H) przyrostek -ol, -diol, -triol, itd.
metan-ol, etano-diol
JeŜeli w związku występuje grupa mająca pierwszeństwo przy wyborze głównej grupy
charakterystycznej, grupy hydroksylowe wskazuje się przedrostkiem
hydroksy-.
Kwas 2-hydroksy pentanowy
Alternatywnie
nazwy alkoholi moŜna utworzyć z nazwy grupy R-, wyprowadzonej z nazwy
macierzystej, w formie przymiotnikowej i słowa alkohol umieszczonego przed tą nazwą.
alkohol metylowy
alkohol etylowy
alkohol butylowy
ALKOHOLE JEDNOWODOROTLENOWE - MONOHYDROKSYLOWE
2
 Szereg homologiczny
Stosowane nazwy zwyczajowe:
Glikol etylenowy
(glikol)
Gliceryna
Fenol
Hydrochinon
3
TIOLE
¤
Analogi siarkowe R-SH nazywa się dodając przyrostki -tiol, -ditiol, itd. do nazwy
macierzystego wodorku:
Metanotiol
Benzenotiol
butano-1,3-ditiol
ETANOL
¤
bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu, rozpuszczalna w wodzie i
benzynie.
¤
ma anormalnie wysoką temperaturę wrzenia I topnienia w stosunku do swojej
masy cząsteczkowej – wiązania międzycząsteczkowe – asocjacja
(oddziaływanie odmiennie naładowanych końców dipoli) i wiązań wodorowych.
¤
nie przewodzi prądu elektrycznego
¤
odczyn obojętny
4
Reaktywność chemiczna alkoholi:
¤
Łatwość rozerwania wiązania tlen - wodór
(maleje od alkoholi I-rzędowych do III-rzędowych)
¤
Łatwość rozerwania wiązania węgiel tlen
(maleje od alkoholi III-rzędowych do I-rzędowych)
Diole – polialkohole
Bezbarwne, bezwonne ciecze o duŜej lepkość
- higroskopijne (zdolność do pochłaniania wilgoci)
- mają wysokie temperatury wrzenia i topnienia
(ze względu na obecność wiązań wodorowych
w fazie ciekłej)
- dobrze rozpuszczalne w wodzie
- glikol etylenowy jest silnie trujący
Nitrogliceryna – nazwa tradycyjna – chemicznie: ester gliceryny i kwasu azotowego
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]